Ο Στρατηγός Θεόδωρος Πάγκαλος

Στο ακρο δεξιό ο Θ.Πάγκαλος

Κύριε διευθυντά.

Αμέσως μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, υπήρξε σχέδιο άμεσης αναχώρησης του βασιλέως Κωνσταντίνου στη Θράκη, για να τεθεί επικεφαλής του Στρατού, αναθέτοντας την αντιβασιλεία στον διάδοχο. Μετά την έκρηξη, όμως, της επαναστάσεως στη Χίο, από τους συνταγματάρχες Ν. Πλαστήρα, Στυλιανό Γονατά και τον αντιπλοίαρχο Π. Φωκά, δεν υπήρχε δυνατότητα εφαρμογής του αρχικού σχεδίου. Ο στρατός όμως της Θράκης, του Εβρου, αποτέλεσε το πρώτο και κύριο μέλημα γενναίου στρατηγού, ο οποίος ως υπουργός Στρατιωτικών (14/11/1922 έως 12/12/1922) στην κυβέρνηση Στ. Γονατά, προπαρασκεύασε τη συγκρότησση του «Στρατού του Εβρου», του οποίου ανέλαβε από τον Δεκέμβριο 1922 την αρχηγία. Ο γενναίος εκείνος στρατηγός και μετέπειτα πρωθυπουργός και Πρόεδρος της Δημοκρατίας ήταν ο Θεόδωρος Πάγκαλος.

Ο Θεόδωρος Πάγκαλος (1878 – 1952) υπήρξε οξύς στις κρίσεις και τις ενέργειές του, ήταν όμως άριστα κατηρτισμένος ως στρατιωτικός, ικανότατος επιτελής, φορέας εθνικών ιδανικών, οπαδός δυναμικής έκφρασης της κυβερνητικής δράσεως. Φορέας του πνεύματος της Μεγάλης Ιδέας, αυτή κατηύθυνε τις πατριωτικές του αποφάσεις και τα ένδοξα βήματά του. Κατά το «Επεισόδιο του Πετριτσίου» (Οκτώβριος 1925) είχε το θάρρος να διατάξει την είσοδο ελληνικών στρατευμάτων βαθύτατα στη Βουλγαρία, εις απάντησιν βουλγαρικών προκλήσεων.

Εν τούτοις, παραιτήθηκε τον Ιούνιο 1923 από αρχηγός του «Στρατού του Εβρου» και τον ακολούθησε ο αρχηγός του Στόλου, πλοίαρχος Αλεξ. Χατζηκυριάκος, διότι δεν επετράπη από την «Επανάσταση του 1922», δηλαδή από τον αρχηγό της Νικόλαο Πλαστήρα και την κυβέρνηση Γονατά, η επιθετική κίνηση και προέλαση προς την Ανατολική Θράκη, με σκοπό την ανακατάληψή της και την επανόρθωση των συνεπειών της Μικρασιατικής Εκστρατείας. Την απαγόρευση της πατριωτικής κινήσεως του Πάγκαλου υπαγόρευσε η πίεση των Μεγάλων Δυνάμεων.

Ο φόβος που ενέπνεε στους Τούρκους η «Στρατιά του Εβρου» τους συνέτισε να φανούν διαλλακτικοί στις διαπραγματεύσεις που οδήγησαν στην υπογραφή της Συνθήκης της Λωζάννης (Μάιος 1923). Βέβαια, τον Ιούνιο 1925, ο Πάγκαλος ηγήθηκε στρατιωτικού κινήματος, ανέτρεψε την κυβέρνηση Α. Μιχαλακοπούλου, σχημάτισε νέα κυβέρνηση υπό την προεδρία του και συνελήφθη και απομακρύνθηκε από τη χώρα ο Νικόλαος Πλαστήρας, αλλά τα πράγματα της Ελλάδος είχαν ακολουθήσει τον ρουν της Ιστορίας.

Παρά το αντιπολιτευτικό πάθος των διαφόρων αντιπολιτευομένων, ο Θεόδωρος Πάγκαλος προέβη σε σοβαρές προμήθειες υλικού πολέμου και στην ίδρυση της Ακαδημίας Αθηνών, της Αεροπορικής Αμυνας, της Λυρικής Σκηνής και στη θεμελίωση του Μεγάρου του Μετοχικού Ταμείου Στρατού.

Το έχει η μοίρα πολλών άξιων ηγετών να υποφέρουν στη ζωή, αλλά να αναγνωρίζονται μετά θάνατον. Για τον Θεόδωρο Πάγκαλο, όμως, υπήρξε αναγνώριση για τα έργα του και προ πάντως για τη μεγίστη εθνική προτροπή του, την επιθετική κίνηση και την προέλαση προς την Ανατολική Θράκη, η οποία, εκτός των άλλων, θα είχε αποκλείσει και την ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας;

Κωνσταντινος Χρ. Τρακας – Αντιπρόεδρος του Ελεγκτικού Συνεδρίου ε.τ.

ΠΗΓΗ